Een energiebesparing of een klimaatmaatregel op jouw melkveebedrijf?
Als we aan de man in straat zouden vragen wat ze doen om bij te dragen aan het klimaat, zijn er een paar klassieke antwoorden:
- “Ik zet de verwarming af als ik uit huis ga”
- “Ik doe het licht uit als ik een kamer verlaat”
- “Ik neem de fiets voor korte afstanden”
Maar zelden zal iemand zeggen dat ze rekening houden met de levenscyclusanalyse (LCA) van een product wanneer ze iets kopen. De levenscyclusanalyse is een benadering die de volledige impact van een product op het klimaat beoordeelt, rekening houdend met alle stappen, van grondstoffenwinning tot productie, distributie, gebruik en uiteindelijke verwijdering. Het begrijpen van deze totale impact kan ons perspectief op klimaatmaatregelen veranderen. Het idee is dat consumenten, door bewust te zijn van de volledige levenscyclus van producten, weloverwogen keuzes kunnen maken die gunstig zijn voor het milieu. Deze benadering is niet alleen van toepassing op alledaagse producten, maar ook op bedrijven in de landbouwsector, zoals melkveebedrijven.
Inzicht in de klimaatimpact van jouw bedrijf
De meeste melkveehouders zijn goed op de hoogte van diverse energiebesparende maatregelen die ze kunnen implementeren op hun bedrijf. Anderzijds wordt de impact van deze energiebesparende maatregelen vaak overschat als je gaat kijken naar de klimaatimpact van het volledige bedrijf.
In de meeste melkveebedrijven vertegenwoordigt het elektriciteitsverbruik slechts 1 à 2% van de totale impact per liter melk. Dit betekent echter niet dat energiebesparende maatregelen niet waardevol zijn; integendeel, ze zijn vaak financieel aantrekkelijk omdat ze direct leiden tot besparingen op de energierekening. Toch is het essentieel om ook inzicht te krijgen in de bredere impact van het gehele bedrijf.
Om deze impact nauwkeuriger te beoordelen, kan een klimaatscan, zoals bijvoorbeeld het Klimrek-project worden gebruikt. Dit programma berekent de impact van alle gebruikte producten en processen die relevant zijn voor het bedrijf.
Stel dat je net hebt geïnvesteerd in stalventilators die er voor zorgen dat de temperatuur in de melkveestal tijdens een hitteperiode niet te fel oploopt dan kan dit er voor zorgen dat je melkproductie en melkkwaliteit in de zomerperiode stabieler blijft. Als je dan na één seizoen gaat kijken naar het elektriciteitsverbruik zal dit wellicht zijn toegenomen. Anderzijds zal je mogelijks wel een beter voersaldo hebben (los van alle andere mogelijke invloeden hierop), en een beter voederrendement tijdens een hittemoment met gebruik van ventilators.
Het maken van ruw- en krachtvoeders vraagt ook energie, en heeft dus ook een impact op het klimaat. Deze zo efficiënt mogelijk benutten is dus ook belangrijk. Door rekening te houden met zowel de impact van het extra stroomverbruik van de stalventilators, als de impact op het verbruik de ruw en krachtvoeders, zal je beter kunnen beoordelen of het extra stroomverbruik door de ventilators te verantwoorden is om een beter rendement te halen, en wat het effect is op de totale klimaatimpact op jouw bedrijf.
Een ander voorbeeld gaat over het dieselverbruik op jouw bedrijf. Als je vaststelt dat je dieselverbruik hoog is, en je dit wil laten dalen met als motivatie je klimaatimpact te verlagen, kan je dit op verschillende manieren doen.
- Één manier zou kunnen zijn door je teeltplan aan te passen naar teelten waarbij minder werkgangen nodig zijn.
- Nog een andere is om meer uit te besteden aan een loonwerker, of meer ruwvoeder aan te kopen in plaats van het zelf te produceren.
Al deze maatrelen zullen zorgen voor een lager dieselverbruik, maar toch zullen ze niet bijdragen aan een verlaging van de klimaatimpact van jouw bedrijf, omdat je de impact hebt verplaatst naar elders.
De teelt van gras of grasklaver, is daarbij een goed voorbeeld. Elke melkveehouder weet dat grasland of grasklaver, een dure teelt is door het intensieve aantal werkgangen per seizoen met een dieselverbruik dat vele malen hoger ligt dan bij de teelt van silomaïs. Betekent dit dan dat je meer mais moet gaan telen en minder gras om je dieselverbruik te verlagen? Nee, want veel en hoog kwalitatief gras of grasklaver, is de basis om veel eiwit van eigen land te vervoederen. Het grasareaal in je teeltplan verkleinen, zal geen goede maatregel zijn om je klimaatimpact te verminderen. Veel gras of grasklaver van goede kwaliteit vervoederen is cruciaal om het verbruik van sojaschroot en ander eiwitkernen zo laag mogelijk te houden. De impact van sojaschroot op het klimaat is vele malen hoger dan de impact van je grasland dat je teelt rond je bedrijf. Dus elke gram bestendig eiwit (DVE) die je kan besparen op sojaschroot door het bestendig eiwit (DVE) uit gras of grasklaver optimaal te benutten, is de moeite waard om de klimaatimpact van jouw bedrijf te verbeteren.
De kernboodschap voor landbouwers is dat het cruciaal is om niet alleen naar specifieke energiebesparende maatregelen te kijken, maar om de totale impact van het bedrijf in overweging te nemen. Een levenscyclusanalyse biedt hierbij waardevol inzicht. Het feit dat een hoger elektriciteits- of dieselverbruik in sommige gevallen te rechtvaardigen is, wordt benadrukt wanneer je naar het bredere bedrijfsplaatje kijkt.