Veestallen met hernieuwbare energie en combi-koelsystemen?
Stalkoeling wordt door het toenemend aantal hete dagen steeds belangrijker. Recent ILVO-onderzoek benadrukt het potentieel van hernieuwbare energiebronnen voor het verwarmen en koelen van veestallen. Tijdens het COOL ENERGY EVENT van 18 juni 2024, onderdeel van de vierde AGRITECHdag van ILVO, werden de jongste bevindingen en technieken voor koelsystemen, energieopwekking en -opslag toegelicht. Door het gebruik van innovatieve koelsystemen en energie-efficiënte oplossingen kunnen stallen beter worden aangepast aan extreme weersomstandigheden, wat zowel het welzijn van de dieren als de duurzaamheid van de veeteeltsector ten goede komt.
Hittestress bij varkens en pluimvee
Varkens en pluimvee zijn gevoelig voor hitte door hun gebrek aan zweetklieren en hoge warmteproductie. Ze passen hun gedrag aan door te hijgen, meer te drinken, en minder te eten om hun temperatuur te reguleren. Wanneer dit onvoldoende is, ontstaat hittestress. Met de zomer in aantocht is het cruciaal om hoge temperatuurpieken in stallen te voorkomen om verkoeling te brengen in de stal.
Recent onderzoek van ILVO, in samenwerking met andere stakeholders, toont aan hoe de staltemperatuur verlaagd kan worden.
- Succesvolle experimenten uit het VLAIO-project COOLPIGS laten zien dat een juiste balans in verneveling en verhoogde luchtsnelheid de staltemperatuur in de varkensstal met 2°C kan laten dalen.
- Uit het COOLCHICKS-project blijkt dat het klimaat in een pluimveestal geoptimaliseerd kan worden via verneveling, via een vroegere ochtendlijke opstart van het koelsysteem en via het vrij nieuwe principe van padkoeling.
Meer dan 2°C koeler bij vleesvarkens en zeugen in de kraamstal
COOLPIGS, een samenwerking tussen ILVO en UGENT, wil een concreet hitteplan opstellen voor de Vlaamse varkenshouderij, met praktische en economisch haalbare maatregelen die toepasbaar zijn in de stal. Door het vernevelen van water in de binnenkomende lucht, treedt er verdamping op en wordt dus warmte onttrokken aan de lucht, waardoor deze voelbaar kouder wordt. Op een warme dag van 32°C daalde de binnentemperatuur in vleesvarkensstallen met hogedruk verneveling tot 27,6°C, een koeleffect van 2,5°C vergeleken met stallen zonder verneveling. Belangrijk is om de luchtvochtigheid te monitoren, want net zoals in een sauna zorgt een hogere relatieve vochtigheid voor een grotere hittebelasting.
Daarnaast verbeteren axiale ventilatoren de luchtmenging en verlagen ze de temperatuur met 2°C in kraamstallen. Het installeren van deze ventilatoren verminderde het aantal dagen boven de 30° C, met ook duidelijke positieve effecten voor de zeugen.
Een 4°C koelere stal bij vleeskuikens
In het VLAIO-LA-traject COOLCHICKS wordt het effect van hogedrukverneveling en padkoeling op het stalklimaat bestudeerd. Padkoeling bestaat uit een natgehouden kunststofpakket dat aan de buitenkant van de stal geplaatst wordt, vóór de luchtinlaat. Zowel verneveling als padkoeling onttrekken warmte aan de lucht door waterverdamping, waarbij de effectiviteit sterk afhangt van de juiste dimensionering en plaatsing. Bij een buitentemperatuur van 30°C kon verneveling, gecombineerd met ventilatie, de staltemperatuur tot 4°C verlagen. In stallen met lengteventilatie reduceerden padkoeling en verneveling de temperatuur met 2°C. Door de koelsystemen tijdig op te starten, vooral op warme dagen van rond de 25°C, kon een extra daling van 2°C bereikt worden. Dit vermindert de hittestress bij vleeskuikens, wat zowel het dierenwelzijn als de technische prestaties verbetert.
Hernieuwbare energie in de veehouderij
Het koelen en verwarmen van stallen is essentieel voor het welzijn van de dieren, maar dit vergt natuurlijk heel wat energie. Ongeveer 8% van de broeikasgasemissies in de intensieve veehouderij is toe te schrijven aan het energieverbruik in de stal. Volgens de FAO komt momenteel slechts 4% van de energie in de veesector uit hernieuwbare bronnen, in schril contrast met 30% voor de wereldwijde energievoorziening.
Binnen het RES4LIVE-project onderzoekt ILVO duurzame energiebronnen en -installaties om het gebruik van fossiele brandstoffen te verminderen. Op de Varkenscampus in Melle werden 24 PVT-panelen geïnstalleerd (een 2-in-1 PV-paneel en zonnecollector), in combinatie met een thermische tank van 800 liter, en een 2-in-1 warmtepomp van 25 en 40 kW. Deze proefopstelling voorziet in de warmtevraag van de stal, terwijl bijna de helft minder broeikasgassen wordt uitgestoten.
Een simulatie van UGENT toont aan dat deze installatie over een periode van 20 jaar evenveel kost als een klassieke gasboiler, inclusief installatie-, onderhouds- en operationele kosten, maar wel tot 47% broeikasgassen kan reduceren. Naarmate het Belgische elektriciteitsnet duurzamer wordt, kunnen de CO2-emissies zelfs verder dalen. De initiële investeringskost is op dit moment 8 keer hoger. Het RES4LIVE-project loopt nog tot oktober 2024, waarna de definitieve cijfers en resultaten van de installaties bekend zullen zijn.
Meer info?
COOLPIGS is een project van ILVO en UGENT, met steun van VLAIO en verschillende co-financierders.
COOLCHICKS is een project van ILVO, UGENT, Proefbedrijf Pluimveehouderij van Provincie Antwerpen en Pehestat, met steun van VLAIO en verschillende co-financierders.
RES4LIVE is een H2020 project, met ILVO, UGENT en verscheidende Europese partners.
The RES4LIVE-project has received funding from the European Union’s Horizon 2020 research and innovation programme under grant agreement No 101000785"
